Συριανή γλυκιά

Στο πλοίο από Ικαρία...

Σύρια ή Σύρα ή Συριανή ή εκείνη που βγήκε στο σεργιάνι, δεν έχει τόση σημασία, παιδί και λίγο κοπέλα, με υπέροχα μάτια και δυνατό γέλιο. Η μάνα της φορά μαντήλι στα μαλλιά, μου θυμίζει μια φωτογραφία ασπρόμαυρη της γιαγιάς μου στα νιάτα της. Θα φορούσε το μαντήλι, σκέφτομαι, ακόμη και στο ταξίδι για το Τσεσμέ και το Χαλέπι, τότε που έσερνε τα τρία της παιδιά μαζί. Θα γελούσε κι η μάνα μου, σκέφτομαι, θα γελούσε, γιατί ήτανε παιδί και δεν μπορούσε να νιώσει τον κίνδυνο. Άσε που δεν άκουσα να πνίγηκαν τότε παιδιά στη θάλασσα, ούτε άκουσα να έγινε κάποια διαδήλωση με το σύνθημα: «Η Συρία θα μείνει συριακή»...  Ήτανε μια περιπέτεια για κείνα. Θα γελούσε η μάνα μου και θα κοίταζε με περιέργεια τα τοπία του κόσμου της Ανατολής. Θα την κοιτούσαν κι οι ντόπιοι με περιέργεια. Θα τους έκανε εντύπωση το χτένισμά της, θα τους έκανε εντύπωση το ρούχο της, τ’ αλλιώτικα λόγια που έλεγε.

-Εσένα τι σου έκανε πιο πολύ εντύπωση; τη ρώτησα κάποτε τη μάνα μου.
-Πολλά, μα θυμάμαι έντονα μια Τουρκάλα που φούρνισε για μας και μας κέρασε ψωμί που το ‘κοβε με το χέρι.
Στη μικρή έκανε σίγουρα εντύπωση η Σύρος. Η Ερμούπολη, η πόλη των προσφύγων. Δεν ξέρει τα ονόματα, μήτε την ιστορία. Κοιτάζει τα όμορφα σπίτια με ορθάνοιχτα μάτια και μετά σηκώνει ψηλά το κεφαλάκι, ανοίγει το στόμα και ρουφά λίγες σταγόνες απ’ τον ουρανό που δακρύζει.

Εμένα εντύπωση μου έκανε ένας συνεπιβάτης που θύμωσε με το παιδικό γέλιο και αναρωτήθηκε στ’ αλήθεια, γιατί μπαίνουνε στις βάρκες και δεν κάθονται στα σπίτια τους όμορφα και καλά. Να ησυχάσουμε κι εμείς να ησυχάσουνε κι αυτοί.
Υπήρχε συνωστισμός, βλέπεις.




Δημοσιεύτηκε στο ikariamag στις 30-09-2015

Φτου!

Φτου! Πάει το άλλο παιδί στην μπροστινή μεριά του καμπαναριού και σε φτύνει. Βγαίνεις αργά και πας στην άκρη της πλατείας. Έχασες. Έπρεπε να μείνεις κρυμμένος ως το τέλος του παιχνιδιού. Ειδάλλως να τρέχεις πιο γρήγορα από το πιτσιρίκι που επιδιώκει το φτύσιμο και το ξεκαθάρισμα. Να το φτύσεις πρώτος. Να μην το αφήσεις να πει από μέσα του:
"Πάει αυτός. Άλλος τώρα. Ο επόμενος!"

Αν δεν βρήκες το κατάλληλο δέντρο με το πιο παχύ φύλλωμα που θα καλύπτει την ύπαρξή σου, αν δε βρήκες το κατάλληλο σπίτι, αν δε βρήκες τη κρυφή γωνιά σου, αυτός δε φταίει. Δικό σου 'ναι το φταίξιμο. Δικό σου που δεν κρύφτηκες, δικό σου που δεν έτρεξες. Κι είχες γερά πόδια.

Μα 'χει πάει δύο. Δεν έχει άλλο παιχνίδι. Τελειώσαμε! Για ύπνο τώρα! φωνάζουν οι μανάδες.
Κι αν δε σε παίρνει ο ύπνος, δικό σου το πρόβλημα. Έχασες τώρα. Παραδέξου το. Κλείσε τα μάτια. Βάλε την αφύπνιση. Στις έξι.

Θυσία

Τὸ μυτερό σου τὸ σκουφί,
Μίδ᾿ ἀπ᾿ τὴν ἄτριχη κορφὴ
πέτα κάτω
καὶ φέρε ἀπ᾿ τὸ χλωρὸ τ᾿ ἀχούρι
τὸ διχρονίτικο γαϊδούρι
τὸ βαρβάτο!

Ποῦ λάμπ᾿ ἡ πέτσα του γιαλὶ
καὶ κανεὶς δὲν τὸ καβαλλεῖ
καὶ τὴ νιότη
τὴν ἀπερνάει στὰ πισινά του
ὁλόρθο, κ᾿ εἶναι τ᾿ ἀχαμνά του
ὅλο ἀξιότη!

Φέρτο στὴ μέση τ᾿ ἁλωνιοῦ
καὶ στὸ ριζὸ τοῦ πλατανιοῦ
ρίχτο χάμου,
εἶν᾿ ἡ σειρά του νὰ δοξάσει
τοὺς γόνιμους θεούς, νὰ πιάσ᾿ ἡ
προσφορά του!

῾Πόψε παντρεύομαι, γι᾿ αὐτὸ
σοῦ ἄξιζε τέτοιο ἕνα σφαχτὸ
κοτσονάτο,
ἐσένα, Πρίαπε, ἀσκημομούρη,
ποὖσαι κι᾿ ἐσὺ σὰν τὸ γαϊδοῦρι,
τὸ βαρβάτο!


Κώστας Βάρναλης

Κερατούκλης

 

-Τι αγαπημένο ζευγάρι που είστε... Μαλώσατε ποτέ; τη ρωτάει η νύφη της.

-Βρε κάθε μέρα μαλώνουμε, μα είναι για λίγο. Μια φορά μόνο ηκράτησε παραπάνω. Εεεε... δηλαδή, όχι και για πολύ, μη βάλλεις με το νου σου πράματα... Απλά... Πώς να σου το πω τώρα.... Ήτονε λιγάκι ζόρι να μονοιάσουμε τότες, γιατί ηκόντευε «να του ΄ρτει κόλπος» και εν ησυνεννοούντανε εύκολα.
 -Τι πάθατε, καλέ;
-Βρε τίποτα. Είχα μια χειμεράδα που εν είχε προκόψει κι ένα απόγεμα ησκέφτηκα πως ο Σπύρος -τονε ξέρεις, εδωνά πιο πάνω μένει, μα τότε ήτονε πιο νέος κι είχε χηρέψει πρόσφατα- είχε έναν τράγο κερατούκλη που μου ‘ρεσε. Και παίρω τη χειμεράδα, πάω στο στάβλο και φωνάζω του Σπύρου να βοηθήσει, μπας και βάλουμε τον τράγον του να προκόψει την κατσίκα μου. Και λύνει ο Σπύρος το τραγάκι κι αυτό ορμά στην κατσίκα, μα εκείνη ητρόμαξε κι ήρχισε να τρέχει. Ησηκώνουνταν μια σκόνη σύννεφο! Κι ητρέχαμε κι εμείς γύρω γύρω στην αυλή του στάβλου που ‘χε έναν ψηλό τοίχο για περίβολο κι ηφαίνουνταν μονάχα τα κεφάλια μας απ’ όξω. Έχει σημασία η λεπτομέρεια τούτη... Μπροστά εγώ κι οπίσω ο Σπύρος. Ηφώναζε ο καημένος:
-Κάτσε, μωρή... Πού πας; Α σ’ αρέσει...
Κι εγώ είχα νευριάσει με την κατσίκα μου κι ήπιασα τα βρισίδια:
-Άμε στ’ ανάθεμα, άπου να ‘σαι πάρει ο δαίμονας και τέθοια...
Σώνει και πιάνει την κατσίκα ο Σπύρος και πολεμάει με χάδια να την ηρεμήσει.
-Έτσι.. έτσι... μπράβο, μπράβο η χαδούσα μου... και τα λοιπά και τα λοιπά.
Και σώνουνε τα ζώα να βάλουνε μπρος τη δουλειά κι εμείς ηκάτσαμε ανακούρκουδα με την πλάτη στον τοίχο κι ηλέαμε:
-Ουφ, επιτέλους, δόξα σοι να ‘χει ο Κύριος... Επιτέλους! Ησώσαμε και τα καταφέραμε! Κι ηπαίραμε βαθιές ανάσες για να συνέλθουμε αφ’ το τρεχαλητό.
Κι εκεδά που ηλέαμε πως ητέλεψε το βάσανο, ακούμε μισοσβησμένη τη φωνή του άντρα μου απ’ όξω αφ’ τον τοίχο:
-Ίντα κάμνετε, μωρέ; Ίντα κάμνετε; Εν εντρέπεστε λιγάκι;
Κι ύστερα ηκούσαμε ένα γδούπο κι ήβγαμε όξω και τον ήβραμε ξεραμένο απά στο χώμα.
Εεε... ήτανε κομματάκι δύσκολα μετά τα πράματα, παιδί μου, καταλαβαίνεις ίντα ‘παθε ο άθρωπος...


Δημοσιεύτηκε στο ikariamag στις 29-05-15

Τότε που χόρευε

Τότε δεν είχαμε χρήματα για να πληρώνουμε ορχήστρα και για το πρωινό μέρος του πανηγυριού.
Τότε ήμασταν κεφάτοι κι αγαπημένοι.
Δεν είχαμε τουρίστες.
Ο πλάτανος ήταν νεαρούλης κι είχε πλούσιο φύλλωμα.
Το πανηγύρι είχε συγκεκριμένο σκοπό. Τη διάνοιξη του δρόμου.
Τότε όλοι ανέβαιναν με τα πόδια ως το χωριό.
Τότε βγάζαμε φωτογραφίες, χωρίς να ξέρουμε τι τραβάμε ακριβώς.
Χρόνια μετά έρχονται τυπωμένες σε χαρτί.
Από χέρι σε χέρι.
Τότε οι γέροι στο νησί δεν ήταν θέμα ιατρικών μελετών διεθνούς ενδιαφέροντος.
Τότε που εκείνος ήταν νέος ακόμη και χόρευε.

Οι λέξεις μασκαρεύονται

φωτογραφία από εδώ

Οι λέξεις. Καθεμιά ένας μικρούλης άνθρωπος. Κεφάλι έχει που γελά ή βρίζει και στόμα που φιλάει ή δαγκώνει και χέρια π’ ανοίγουν αγκαλιές ή γροθοκοπάνε και πόδια που τρέχουν ή πόδια που σταυρώνονται. Καθεμιά με το σόι της, μοιάζουν μεταξύ τους και ξεγελούν εκείνους που δεν τις γνωρίζουν καλά. Πάνε κομμωτήριο και σιάχνονται πότε πότε εντυπωσιάζοντας με απόστροφα και άνω τελείες κι άλλοτε βαριούνται και βγαίνουν αχτένιστες, ασυναίρετες κι άσχημες. Κι είναι με τις ώρες τους. Άλλες είναι πρωινοί τύποι και τα βράδια αγριεύουν κι άλλες τα βράδια γελούν και σιωπάνε τ’ απογεύματα. Κι ανάλογα με τις άλλες που κάνουν παρέα αλλάζουν χαρακτήρα. Μια είναι απότομες και μια καλοσυνάτες, μια ευγενικές και μια προκαλούν τρόμο. Κι ας είναι οι ίδιες λέξεις. Με τα ίδια γράμματα, την ίδια ετυμολογία, το ίδιο ορισμό.

Οι λέξεις. Είναι πολλές και συνωστίζονται. Είναι δύσκολο να διαλέξεις, αν είσαι λιγάκι ταραγμένος ή αν βιάζεσαι να το πεις. Και το λες διαλέγοντας ανάμεσά τους δίχως κόπο κι όταν το λες αλλιώς ακούγεται, άλλο είναι απ' αυτό που ‘θελες. Άλλο είναι με το «και» για παρέα, άλλο είναι με το «άκι» για κολλητό. Άλλο στις πέντε, άλλο στις οχτώ. Άλλο με το σενιάρισμα ενός χαμόγελου, άλλο με το σοβαρό σου ύφος, άλλο μες το θυμό σου, άλλο μες τον πόνο σου. Κι όταν τις πεις αυτόματα γεννάνε, αναπαράγονται, τις ξαναβρίσκεις ίδιες και ποτέ ίδιες στον άλλο που θυμάται. Κι είναι άλλο αυτό που ‘πες, άλλο αυτό που άκουσε, άλλο αυτό που επαναλαμβάνει ο ίδιος. Κι ας είναι οι ίδιες λέξεις. Με τα ίδια γράμματα, την ίδια ετυμολογία, τον ίδιο ορισμό.

Οι λέξεις μασκαρεύονται...

Δε με θέλει η αγάπη μου

 Ήταν ένα παράξενο ζευγάρι. Άτεκνο κι έτσι είχαν δώσει όλη την αγάπη τους ο ένας στον άλλο. Γιατί μοιράζεται η αγάπη, ψέματα λέει όποιος υποστηρίζει τ' αντίθετο. Κείνος ήτανε ένας φυσιολογικός άντρας, με τις δουλειές του και τη λογική του. Κείνη ήτανε κάπως αλλιώτικη. Έκανε σα μικρό παιδί και τον ταλαιπωρούσε. Σαν τα τρίχρονα που ταλαιπωρούν τους μπαμπάδες, σαν δεν τους κάνουν όλα τα χατίρια.
Τον αγάπαγε με τον δικό της τρόπο, μα δεν του το 'λεγε. Την αγαπάγε πιότερο και της το 'δειχνε κάθε μέρα. Τη βοηθούσε στις δουλειές, που δεν έκανε ποτέ μόνη της, γιατί της άρεσε πολύ να χουχουλιάζει. Της μαγείρευε και της καθάριζε, όσο μπορούσε ο καημένος. Γιατί είχε και το μεροκάματο. Και το σπίτι ήτανε αραχνιασμένο σχεδόν όλο το χρόνο κι επισκέπτης δεν πάταγε το πόδι του. Κι όσο δεν ερχότανε άνθρωπος, τόσο εκείνη έπαιρνε τη ρύμη και κατηφόριζε να βρει κάποιον για κουβέντα. Ααα, οι δουλειές δεν της άρεσαν, μα δίχως κουβέντα δεν μπορούσε να κάμει.
Ύστερα γέρασαν. Κι όσο γερνούσαν τόσο εκείνος την αγαπάγε πιότερο και τόσο εκείνη του έκανε νάζια. Κι ούτε πια μια δουλειά δεν έκαμνε, έτσι για το μάτι. Τίποτα. Κείνος αδυνατούσε μέρα με τη μέρα και κείνη έφευγε να βρει κουβέντα απ' το πρωί. Είδανε κι απόδανε, ήτανε δύσκολα πολύ τα πράματα, πήγανε στο γηροκομείο, να έχουνε ένα πιάτο με φαγητό τουλάχιστον, γιατί εκείνος δύναμη πια δεν είχε να μαγειρεύει και της το 'λεε, μα δεν τον άκουε. Το γηροκομείο της άρεσε στην αρχή, γιατί είχε κουβεντολόι εκεί. Μα τα ίδια και τα ίδια κάθε μέρα. Νέο κανένα.
Και τον πήρε από το χέρι και του 'πε πως θέλει να γυρίσει σπίτι. Δεν της χάλασε χατίρι. Μόνο που πήγανε στο δικό του σπίτι, όχι σ' αυτό που έζησαν όλα τα χρόνια, γιατί το χωριό το δικό της είχε σχεδόν ερημώσει πια. Μικρό σπιτάκι είχε, μα σε χωριό μεγάλο. Βρήκε εκείνη τους συγχωριανούς τους άντρα της και της άρεσε. Κάθε μέρα κι ένα νέο. Κι ήτανε χαρούμενη στην αρχή, μα το βλέμμα από το χρόνο που περνούσε όλο θόλωνε και θόλωνε. Ήξερε πόσο την αγάπαγε κι ήθελε ο αρρωστημένος νους να του κάμει τα τελευταία του καπρίτσια.
Κι ένα απόγευμα του λέει να φύγει.
-Πού να πάω;
-Όπου θες... Μόνο να φύγεις. Δε σε θέλω πια.
Και δεν ήθελε να της χαλάσει χατίρι κι έφυγε. Πήρε ταξί και πήγε στο δικό της το χωριό, στο σπίτι όπου έζησαν όλα τους τα χρόνια. Κι ήτανε μεσάνυχτα όταν έφτασε. Δεν μπορούσε ν' ανοίξει την πόρτα. Δεν άντεχε. Και πήγε στην ταράτσα του παλιού σχολείου και κοιμήθηκε στο τσιμέντο της. Κι ύστερα τον μάζεψαν κουρέλι. Πέθαναν σύντομα κι οι δυο. Χώρια.

Πήρα το ίδιο ταξί έν' απόγευμα Σαββάτου. Κι όταν είπα από πού είμαι, μου  είπε ο ταξιτζής πως κάποτε, χρόνια πριν, πήρε ένα γέρο για το ίδιο χωριό μεσάνυχτα κι όλο μυξόκλαιγε σα μικρό παιδί και μονολογούσε:
-Δε με θέλει η αγάπη μου, δε με θέλει η αγάπη μου...
Κι ύστερα μου 'πε ο ταξιτζής πως στεναχωρέθηκε, βέβαια, μα απ' την άλλη πήρε θάρρος που υπάρχουνε σ' αυτό τον κόσμο ογδοντάχρονοι που αντέχουν ν' αγαπούν με τόση δύναμη.
Κι εγώ κουβέντα δεν είπα.
Πάω μόνο στο σπίτι τους πού και πού και τραβώ φωτογραφίες. Αραχνιασμένο πάντα.

Ἔχω δεῖ τὸν οὐρανό...

Ἔχω δεῖ τὸν οὐρανὸ μὲ τὰ μάτια μου
Μὲ τὰ μάτια μου ἄνοιξα τὰ μάτια του
Μὲ τὴ γλῶσσα μου μίλησε
Γίναμε ἀδελφοὶ καὶ κουβεντιάσαμε
Στρώσαμε τραπέζι καὶ δειπνήσαμε
Σὰν νὰ ἦταν ὁ καιρὸς ὅλος μπροστά μας

Καὶ θυμᾶμαι τὸν ἥλιο ποὺ γελοῦσε

Πού γελοῦσε καὶ δάκρυζε θυμᾶμαι

Γιώργος Σαραντάρης

Τα 'πιτάφια

Είν' η πιο καλή μας μέρα. Πιο καλή κι από τη μέρα του πανηγυριού. Γιατί είναι και δική μας ετούτη. Θέλω να πω, δεν έρχονται ξένοι κι αν έρχεται κανένας πού και πού θα 'ναι κάνας αγαπητικός μας ή κάνας συγγενής παρά χωριού, αλλιώς αποκλείεται να σκεφτεί άλλος άνθρωπος πως στη μία το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής εμείς βγάζουμε τα 'πιτάφια. Κι είναι χαρούμενη μέρα. Καμιά σχέση με ενταφιασμό και θρήνο. Γεμίζουν από το πρωί οι έρημες αυλές από περπατησιές ανθρώπων που γνωρίζουν σε ποιες γωνιές τους βρίσκονται ακόμη οι πασχαλιές, οι τριανταφυλλιές και τα κρίνα και παραμερίζουν τ΄αγριόχορτα και τους θάμνους που τα σκεπάζουν όλο το χρόνο, τα κόβουν και τα κουβαλούν στην πλατεία. Γεμίζουν τα πεζούλια από φωνές μικρών παιδιών που κατακόβουν τις μαργαρίτες τις κίτρινες, τις ανθισμένες πικροδάφνες και τις μυρτιές. Γεμίζει ο τόπος με γέλια και πειράγματα. Ποιος θα κάμει τα καλύτερα μπουκέτα, ποιος θα τα δέσει με μεράκι απάνω στο ξύλο, ποιος θα καταφέρει να κάμει το σταυρό.
Πήγατε στο κηπάκι; Ήβγανε οι αγριοκαράφτες; Μπράβο! Για δε πώς μυρίζουνε... Πού 'σουνα τόση ώρα; Κοντεύουμε το στολισμό. Ημεροκοιμήθηκες πάλι; Α, ήφερες αγγελικούλες; Άντε και του χρόνου!
Κι ύστερα -με γέλια πάλι- μοιραζόμαστε σε ομαδούλες και ψάλλουμε το "ω γλυκύ μου έαρ...". Και πάλι γελάμε, γιατί οι πιότεροι δεν έχουμε ιδέα από ψαλτική και κάνουμε τερατώδεις παραφωνίες. Κι ύστερα σκύβουμε ένας ένας και περνάμε με χαχανητά κάτω από τον μοσχομυριστό Επιτάφιο. Και γίνεται το μωβ το χρώμα της χαράς και τ' ανταμώματος.
Κι ο Θάνατος κάνει να μας μαλώσει που δεν τον σεβόμαστε και δε θρηνούμε τόσα που μας πήρε, μα πάλι συνέρχεται και κάθεται στο στασίδι ήσυχος ήσυχος ανάμεσά μας και κρυφογελά με μας τους λίγους κι αλαφροίσκιωτους που κάμαμε τη μέρα του κουβεντολόι και γιορτή. Ξεχνιέται, κερνιέται ένα κερί και κάνει το σταυρό του... "Ω της παραφροσύνης..."

Αργεί ακόμα η Άνοιξη

Προχωρούσαν στην πλατεία. Σκυφτοί. Ο άντρας μπροστά, η γυναίκα πίσω. Ο άντρας έσερνε ένα άδειο καροτσάκι απ' αυτά που παίρνουν στις λαϊκές για να κουβαλούν τα λαχανικά. Η γυναίκα δεν κρατούσε τίποτα, ήταν κοντή και χοντρή και περπατούσε με κόπο. Φορούσε πολλά ρούχα και στα πόδια γαλάζιες χνουδωτές παντόφλες. Μπερδευτήκαν τα πόδια της -ας ήταν ίσωμα- κι έπεσε. Όχι, παραλίγο να πέσει. Σχημάτισε μια γωνία το σώμα της αργά αργά, δίχως να λυγίσουν τα γόνατα κι ακούμπησε με τις παλάμες τα πλακάκια της πλατείας. Απόμεινε σ' αυτή τη στάση, χωρίς να βγάζει ούτε μια κραυγή. Ένας τρουλωμένος, ακίνητος ποπός στο κέντρο του χώρου καλυμμένος με δυο τρεις φούστες πολύχρωμες σε διάφορα μεγέθη να ανταγωνίζεται σε ενδιαφέρον τους όρθιους μαρμάρινους ευεργέτες του έθνους που στέκονταν τριγύρω ψηλά στα βάθρα τους. Μήτε να σηκωθεί μπορούσε μήτε να πέσει ολότελα. Ο άντρας συνεχίζει να περπατά. Γυρνά κάποια στιγμή, την ψάχνει. Αργά αργά πάει προς τα πίσω και την πιάνει από τη μέση. Μήτε κι αυτός φώναξε. Αργά και στη σιωπή γίνονταν όλα. Αργά τη σήκωσε με κόπο, δίχως τίποτα να τη ρωτήσει. Συνέχισαν μετά το δρόμο τους. Ο άντρας γύρισε και με κοίταξε. Ήταν νέος αυτός, με γενειάδα και κατάχλωμο πρόσωπο. Άσπρο σαν τα πλακάκια και μαύρο το βλέμμα του σαν τον ουρανό του φετινού Μάρτη. Αργεί ακόμα η Άνοιξη.