Αφανός



ο αφανός των Κατωτινών


 

κι ο αφανός των Πανωτικών

 Για να καταλάβετε εξαρχής για τι μιλώ θα σας πω δυο λόγια. Έχουμε ένα έθιμο το Πάσχα στο νησί. Να κάνουμε σωρό και να καίμε τον Ιούδα. Ο σωρός αποτελείται από αφάνες, ένα είδος θάμνου αγκαθωτού, το λέμε και αστoιβή, το λέμε και ασπάλαθο. Αλλά έχει επικρατήσει το αφανός, έτσι το λέμε το σωρό τώρα. Πάνω πάνω βάζουμε ένα σκιάχτρο, και καλά ο Ιούδας που καίγεται. Τα παλιά χρόνια έκαιγαν έναν αφανό στο κάθε χωριό μόλις ο παπάς έλεγε το Χριστός Ανέστη. Συναγωνίζονταν τα χωριά ποιο θα 'χει τον μεγαλύτερο αφανό. Τώρα έχει διατηρηθεί το έθιμο μονάχα στο χωριό μου. Το χωριό της μάνας μου δηλαδή. Το Καραβόσταμο. Που λέτε στο χωριό δε θα 'χε νόημα να καίνε αφανό δίχως συναγωνιστές μια και στα άλλα χωριά το έθιμο ξεχάστηκε. Έτσι χωρίστηκαν οι χωριανοί. Σε Πανωτικούς και Κατωτινούς. Οι Πάνω είναι με την εκκλησιά του Αη Γιάννη, οι Κάτω με την εκκλησιά τοω Αγίων Αναργύρων. Καίνε εναλλάξ τον αφανό πότε την Ανάσταση πότε τ' Αντίλαμπρα. Στην πράξη αυτό που τους χώρισε δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αχλάδα, έτσι λέμε στο χωριό τις άγριες αχλαδιές. Κι όποιου το σπίτι ήταν από την κάτω μεριά της αχλάδας ήτανε Κατωτινός, όποιος από την πάνω μεριά Πανωτικός. Τον υπόλοιπο χρόνο τους ένωναν συγγένειες, κουμπαριές, μαθητικά χρόνια κλπ αλλά τη Μεγάλη Βδομάδα δεν τους ένωνε τίποτε. Ήταν άσπονδοι εχθροί. Και είναι ακόμη. Την Μεγάλη Βδομάδα μόνο. Άλλοι μαζεύουν και άλλοι πηγαίνουν  κρυφά να κάψουν τα μαζέματα των εχθρών. Αν πιάσουν τους κατασκόπους-εμπρηστές τους περιμένουν μαρτύρια απερίγραπτα. Στο έθιμο συμμετέχουν όλοι. Μικροί και μεγάλοι. Γυναίκες και άντρες. Οι μανάδες σταυροκοπούν τους εφήβους, τους προμηθεύουν με χοντρά γάντια και κολατσιό και χρόνο ελεύθερο για να αφιερώσουν στο μάζεμα και στο φύλαγμα των ασπαλάθων. Οι πατεράδες αφήνουν τις δουλειές τους και κουβαλούν με τα αγροτικά τις στοίβες. Τα μικρά παλεύουν στις πλαγιές ξεριζώνοντας, κουβαλώντας και τοποθετώντας τους θάμνους στη θέση για την πυρά. Το τελευταίο βράδυ τους πατούν για να καίνε περισσότερη ώρα, τοποθετούν το ομοίωμα του Ιούδα και μετά όλοι μαζί ξενυχτούν πλάι στο σωρό προφυλάσσοντας τον από τους εισβολείς της αντίπαλης παράταξης.

 Ουφ! Ελπίζω να μη σας κούρασα. Και που λέτε, εγώ πήγαινα με τη γιαγιά μου στο χωριό και δεν ήξερα κανέναν από κει, η γιαγιά μου φοβόταν πολύ μην κουραστώ, μην ξενυχτήσω κι έτσι έμενα θεατής μόνο και ακροατής των όσων διαδραματίζονταν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας των Παθών.
Αλλά φέτος έδωσα στη μικρή μου τα γάντια, την προμήθευσα με κουράγιο κι ευχές, την μετέφερα στην πλαγιά, είδα στο βλέμμα της πόσο καμάρωνε που συμμετείχε κι έτσι την άφησα και να ξενυχτήσει στη φρουρά. Και το πρωί χαράματα, την είδα ανάμεσα στους άλλους να κάθεται στην άμμο, όλοι μαζί σχηματίζοντας κύκλο με τα ντόπια παιδιά να διηγούνται ιστορίες και να καμαρώνουν που δεν τους τον έκαψε κανένας τον αφανό τους.
 Και την αγάπησα την πατρίδα μου ξανά. Για την πάλη που δίνει να διατηρήσει ό,τι είναι δικό της. Κι ας μην υπάρχει έπαθλο. Γιατί κατά έναν περίεργο τρόπο όλοι νικητές είναι. Άλλος νικά στη διάρκεια, άλλος στη δύναμη της φλόγας κι άλλος στη λάμψη των βεγγαλικών. Κι όλοι αγαπιούνται ξανά τη Δευτέρα του Πάσχα. Τον έκαψαν τον προδότη άλλωστε δυο φορές. Πόσο ακόμη;